Noodzaak van kritisch denken en toch spontaan blijven

Het is goed om proactief met ideeën te komen en het samen over dingen te hebben, maar je moet voorkomen dat er steeds weer iemand roept dat het helemaal anders moet. Waar ligt die grens?

Door kritisch denken toe te passen en van “ik vind” meer te maken, voorkomen we meer werk, meer vertraging en dus meer kosten. Dit kostenverhogende fenomeen noem je ‘scope creep’.

Scope creep vormt met stip het hoogste risico op het falen van je project. Niet zelden aangejaagd door de klant die het beter denkt te weten, of door wat we noemen: ‘Highest Paid Person’s Opinion’ (HIPPO).

Kritisch denken en niet zomaar iedere mening geven en volgen is belangrijk. Toch hebben mensen vaak een heel verkeerde gedachte over wat ‘kritisch denken’ nou eigenlijk is.

Educatie of indoctrinatie?

Jij als ’thought leader’ werkt zoveel mogelijk op basis van ‘echte’ kennis. Je consumeert allerlei technische documenten over hoe algoritmesystemen werken, je werkt zoveel mogelijk data gedreven en iemand die met een idee komt dat niet helemaal is uitgedacht en dat niet overeenkomt met wat jij ergens hebt gelezen of getest, is onbetrouwbaar en gevaarlijk.

Zo’n individu zul jij wel even flink vertellen hoe het zit en dan leg je gelijk even uit hoe belangrijk kritisch denken is en hoe dat werkt.

Voordat je dat echter doet: sta even stil bij wat nou eigenlijk het doel is. Wat wil jij bereiken? Wat wil die persoon bereiken? Kritisch denken kun je namelijk niet leren. Het is iets waar je continu mee bezig moet zijn op veel verschillende manieren.

Wat is het doel?

Jij wilt werken op basis van feiten. Maar wat is een feit? Een feit is iets dat klopt. Een feit is iets dat je hebt geleerd. Leren wat klopt is dus het doel.

Maar hoe weten we of iets klopt?

Op basis van de kennis die we op dit moment hebben stellen we vast of iets klopt of niet.

OK. Maar de kennis die we hebben veranderd continu.

Onze kennis is gerelateerd aan alles wat we op dit moment weten en kunnen uitdagen. Daarom moeten we experimenteren. Dat is hoe we nieuwe kennis opdoen.

Wat is het doel van leren?

Is leren feiten in je kop stampen en kunnen oprakelen wanneer je ze nodig hebt? Dan is er geen sprake van educatie, dan is er meer sprake van indoctrinatie.

Data gaat over het verleden, creativiteit gaat over de toekomst

Data registreert altijd wat er al heeft plaatsgevonden. Wetenschap gaat alleen over wat er voor ons “zichtbaar” is. Realiteit is vele malen groter dan wat wij meten en kunnen bedenken. Je krijgt niet alles te zien en te horen. Er missen stukjes van de puzzle.

Hoe groot is het deel dat je niet weet? 70%? 80%? Groter?

Wat doe je daarmee?

Je zit vol vooroordelen, dat valt niet te voorkomen en vaak heb je er geen weet van wat deze zijn en hoe zij je beslissingen beïnvloeden.

Hoe ontdek je ze?

Daag uit wat je denkt te weten, ook de feiten die je ergens hebt geleerd. Neem ze niet zomaar voor lief. Bedenk alternatieven, test, ga in debat. Vooral ook met mensen die helemaal geen verstand hebben van jouw vakgebied, maar wel van andere zaken.

Denk vooral samen na. Er valt altijd wat te halen uit een gesprek waarin je jezelf beschaafd, vrijelijk en gemeend kunt uiten. Probeer te achterhalen wat de ander precies weet, dat jij niet weet.

Wellicht kom je zo zelfs tot een interessante creatieve theorie. Iets dat een brug legt tussen dingen die je ziet en waarvan jij weet dat ze met elkaar in verband staan, maar die je niet logisch met elkaar in verband kan brengen. Over iets heen dat buiten je kennis ligt, maar waar je met een beetje speculatie langs kan komen, zodat je verder kan.

Want over die brug ligt uiteindelijk hetgeen waarmee jij je kan onderscheiden van je concurrenten. In het creatieve. Het onmeetbare. Het onbekende.

Daar kom je alleen door denkprocessen die plaatsvinden in het onderbewuste aan te jagen. Het onbewuste. Het spontane.

Als je alle gedachten die je deelt, eerst helemaal fact checkt en uitdenkt, dan kom je daar niet. Dat gebeurt niet in het spontane. Dat gebeurt in het bewuste.

Moet je zomaar wat doen en data en leermateriaal negeren?

Nee, natuurlijk niet. Onnodige veranderingen in de datameting wil je zoveel mogelijk voorkomen. Je kunt niet tijdens een campagne elke paar dagen dingen veranderen, want dan heb je niets aan je datameting. En dan krijg je die eerdergenoemde scope creep.

Kritisch nadenken is belangrijk. Data is belangrijk. Theorie is belangrijk.

“Ik vind..” moet zijn gestaafd. Echter, als er geen complete onderbouwing is voor een suggestie, dan is dit niet meteen het einde van de wereld. Een concept komt zelden helemaal in complete vorm uit je mond rollen. Het is een opeenschakeling van ideeën. Eentje die je sneller krijgt als je jouw ideeën vrij mag uiten. Zodat jij ze kunt uitdagen op een van de vele manieren waarop je dit kunt doen.

Als iets interessant klinkt, dan moet de houding zijn: “laten we een experiment doen.” Want voor hetzelfde geldt ligt hier een idee verborgen waarmee jij je concurrent(en) nét verslaat. Soms ben je nog niet op dat punt dat iets interessant klinkt. Dan heb je een reden om elkaar en jezelf te blijven ondervragen en uit te dagen.

In de relatie met een klant wil je voorkomen dat er een dergelijke dynamiek ontstaat. Natuurlijk moet je altijd openstaan voor suggesties, zeker wanneer er sprake is van een in-house specialist of een derde partij, maar het is jouw rol als digitale marketing specialist om keuzes voor de klant te maken. Het is daarbij van groot belang dat jij je product, agenda en resultaten beschermt, om zo onnodige kosten en grote problemen te voorkomen.